Kırmızı eti dünyadan yüzde 80 pahalı tüketiyoruz!
Dana etinin kilogram fiyatı ocak ayını 38.4 TL’den kapatarak tarihin en yüksek seviyesine ulaştı. Dana karkasın kilogram fiyatı da 24.43 TL seviyesine geldi. Bu fiyat seviyeleriyle Türkiye kırmızı eti dünya ortalamasından yüzde 80’e yakın pahalı yemiş oldu. Keza, dünyada et fiyatları 2016 yılına 4.55 dolarlık ortalamayla girerken, Türkiye’de bu rakam 8.14 dolar seviyesinde oldu. Üstelik aradaki bu fark TL’nin dolar karşısında değer kaybetmesi neticesinde azalmış olan bir oran. Bu oran 2010 yılında 3 kat farkı bile aşmıştı.
Peki, aradaki bu fark neden kaynaklanıyor? Temel neden arz-talep dengesi, yani arzın artan talebi karşılayamayacak bir yapıda olması. Kırmızı et üretimi 1 milyon tonu aşmış olmasına rağmen, şehirleşme ve etin hem evde hem restoranlarda tüketimin artması talebi karşılamaya yetmiyor. Türkiye’de yağışların özellikle Avrupa ülkelerine göre daha az olması, hayvan başına düşen meraların azlığı, bilgi eksikliği, doğurgan hayvan azlığı ve yüzde 20’lere varan düşük oranı gibi hayvancılığa olumsuz etki eden unsurlar, arzın yeterince gelişmesinin önünde duruyor.
Bu yapısal sorunlara son dönemde bir de kurdaki yükselişi eklemek mümkün. Besicilikte girdi maliyetleri arasında başta yem ve gübre olmak üzere belli başlı kalemler dolara endeksli. Dolayısıyla dolardaki artış girdi maliyetlerine ve fiyatlara yansıyor. Bu unsurlardan hareketle, yakın gelecekte Türkiye’de kırmızı et fiyatlarında anlamlı bir düşüş beklenmiyor. Tarım Bakanlığı ve ilgili mercilerin zaman zaman ithalatı fiyatı dizginleyecek bir unsur olarak devreye sokması ise geçici bir çözüm sunabiliyor.
KİŞİ BAŞI TÜKETİM HALEN DÜŞÜK
Türkiye’de kırmızı et üretimi 2015 yılında 1 milyon tonu aştı. Son yıllarda kırmızı et üretimi istikrarlı bir şekilde artsa da, tüketimi karşılamıyor. Türkiye’de kişi başı kırmızı et tüketimi ise halen düşük. Türkiye’de bu rakam 12-15 kilogram seviyesinde, bu rakam AB ülkelerinde 60-70 kilogram düzeyinde.
MALİYETİN 4’TE 1’İ YEMDEN OLUŞUYOR
Ortalama bir hayvan çiftliğinde giderlerin yaklaşık 4’te 1’i yem ve katkılardan oluşuyor. En büyük gider kalemi ise hayvanın kendisi. 270 kiloluk bir hayvanı satın almanın ortalama maliyeti 4 bin 100-4 bin 200 TL seviyesinde. 200-220 günlük ortalama besi süresi göz önüne alındığında toplam gider ise 6 bin-6 bin 200 TL olarak hesaplanıyor.
ET FİYATI SON 15 YILDA 10 KATINA YÜKSELDİ
Dana karkas et fiyatı son 15 yılda 10 katına çıktı. 2000 yılında ortalama fiyat 2.83 TL iken, 2016 yılında bu rakam 24 TL bandını geçti. Bu dönemde en keskin yükseliş 2010 yılında yaşandı. 1 sene içerisinde 10 TL seviyesinden 15 TL seviyesine yükselen kilogram fiyatı ilerleyen yıllarda ufak düşüşler yaşasa da Türkiye’de kırmızı et fiyatının genel yükseliş trendi devam etti. Bu yıl da artış trendinin sürmesi üzerine geçtiğimiz hafta Ekonomi Bakanı Mustafa Elitaş, et fiyatlarını disipline edebilmek ve fiyatları düşürmek için et ithalatına izin verebileceklerini açıklamıştı. Elitaş, “AB anlaşması gereğince 20 bin tona yakın bir et ithalatımız var. Bosna Hersek’ten 15 bin ton taahhüt ettiğimiz bir et alımı vardı. Bunun 9 bin tonu gerçekleşti. İki yıl içinde 6 bin 500 ton da oradan et ithalatı gerçekleşecek” demişti
