‌

İŞLETME VE ŞEKER ÜRETİMİ


Önceki  dersimizde  yurdumuzda  şekerin  şeker pancarından üretildiğini vurgulayarak, şeker pancarı tarımını inceledik.
Bu dersimizde de şeker pancarından bu temel gıda maddesinin nasıl elde edildiğini göreceğiz.

İŞLETME VE ŞEKER ÜRETİMİ

Şeker pancarından beyaz şeker üretimi şeker fabrikasında gerçekleşir.
Ülkemizde 28 şeker fabrikası bulunmaktadır. Bunlar da günde 120.000 ton pancar işlenmektedir.
Şimdi pancardan şeker üretiminin fabrikadaki işlemlerini görelim.

Resim 1.  Türkiye'de  28  şeker fabrikasında  yılda 
120.000 ton  pancar işlenmektedir.

MEYDAN İŞLERİ

- Fabrikaya getirilen pancarların tartılarak depolandıkları yerlere meydan tesisleri denir.
- Silolara  alınan  pancarlar  otomatik  pancar  boşaltma makinalarından geçirilerek toprak, kuyruk ve yaprağından temizlenir.
- Pancarın fabrikaya ulaşması,  silolar ile fabrika arasında yapılmış olan kanallardan suyla yüzdürülerek yapılır.

Resim 2. Fabrikaya  gelen  pancarlar  meydan  tesislerinden  fabrikaya nakledilir.

PANCARIN  YIKANMASI

- Pancarların  üzerinde kalan  son çamurların temizlenmesi yıkanma teknesinde gerçekleşir.

PANCARLARIN  KESİLMESİ

- Pancar kesme makinelerinde pancarlar 4-8 mm. kalınlığında ve 10 cm. uzunluğunda kıyımlara dönüşür.

ŞERBET  ÜRETİMİ

  1. Kıyımlardan şerbet üreten sisteme diffüzör denir.

  2. Diffüzörün bir ucundan kıyım girerken diğer ucundan su girer.

  3. Sonuçta şekerce zenginleşen kıyımlar ham şerbet olarak işletmeye alınır.


Resim 3. Şekeri alınan kıyımlar diffüzörden posa olarak çıkarlar.

  1. Şekeri azalmış kıyımlar ise diffüzörlerden sulu pancar posası olarak çıkarılır.

  2. Sulu posa preslerde sıkılarak, hayvan yemi olarak kullanılacak hale gelir.

  3. Kıyımlardan şekerin alınması 70 derece sıcaklıkta ve 1 saatlik bir zamanda gerçekleşir.

ŞERBET ARITIM

İşletmeye  alınan  ham  şerbet  içinde  şeker  dışında  bazı maddelerde bulunmaktadır.

  1. Şerbet  bünyesinde  bulunan  şeker  dışı  maddelerden kurtarılmak için, şerbet arıtım istasyonlarında bir dizi işleme tabi tutulur.

  2. Bu işlemlere şerbet arıtım adı verilir.

  3. Böylece beyaz şeker verimi ve kalitesi artar.

  4. Şerbet arıtımı, ham şerbetin kireç sütü ve karbondioksit gazıyla işleme tabi tutulmasıdır.

  5. Şerbet  arıtımıyla şekerin  kristalizasyonunu  engelleyen maddeler şerbetten uzaklaştırılır.

  6. Şerbet arıtımının tamamlanması  için  şerbet  iki  defa  da karbonitratlanmaya tabi tutulmaktadır.

ŞERBET  KOYULAŞTIRMA

- Bu  işlem  "Buharlaştırıcı" denilen ve iki bölümden oluşan silindirik kazanlarda gerçekleştirilir.
- Burada amaç şerbetin buharla suyunu uçurarak daha çok kuru madde ihtiva edecek hale getirmektir.

RAFİNE SÜZME VE ERİTME

- Koyu şerbet rafineride "kristalizasyon pişirim aparatlarında" vakum altında arıtılır.
Burada içinde kristal halinde şeker ve şeker dışı maddeler bulunan bir ürün elde edilir ki buna "Lapa" denir.

 


Resim 4. Koyu şerbet rafineride arıtılır.

LAPANIN SANTRİFÜJLENMESİ VE ŞEKERİN AMBALAJLANLAMASI

  1. Santrifüjlerde lapa, içindeki kristalleşmiş şeker şurubundan ayrılır.

  2. Santrifüjler,  dikey eksen etrafında dönen delikli silindirik tamburlardan oluşmaktadır.

  3. Daha sonra yaş şeker kurutma dolaplarında kurutulur.

  4. Kurutulan şeker eleklerden geçirilerek temizlenir.

  5. Kantarlara  gelen  şeker  50  kg.  torbalara  doldurularak ambalajlama işi tamamlanır.

  6. Santrifüjden ayrılan şurup melas olup şeker dışı maddeler içermektedir.

  7. Melas hayvan beslemede değerli bir besin maddesidir.


Resim 5.Kantardan gelen şeker 50 kg. torbalara konularak ambalajlanır.