TAVUK ETİ VE YUMURTA SATIN ALIRKEN ÖNEMLİ KURALLAR
İnsanların iyi bir fiziki yapıya ve aynı zamanda yüksek bir beyin gücüne sahip olabilmeleri için hayvansal proteince zengin bir beslenmenin gerekli olduğu daha önceki programlarda defalarca vurgulanmış idi.
Her insan yetiştirdiği çocuğun güçlü bir fiziki yapıda ve yüksek beyin gücüne sahip olmasını ister, ancak bunun için gerekli beslenme kurallarının da iyi bir şekilde anlaşılmış olması gerekir.
Sağlıklı olabilmek için az fakat kuvvetli yani dengeli beslenilmesi gerekmektedir. Hayvansal gıdalar vücut gelişimi ve beyin gelişimi için önemli olan elzem amino asitlerce zengin durumdadırlar ve vücut içerisinde sentezlenemeyen bu amino asitlerden vücudun yararlanma ölçüsü (biyolojik değer) de bitkisel gıdalara göre çok daha yüksektir. Örneğin yumurta proteininin biyolojik değeri 100 iken pirincin 68, kuru fasulyenin ise 62'dir. Dolayısıyla az yiyerek kuvvetli ve dengeli bir beslenme ancak vücudun gerek duyduğu besin maddelerini zengin bir şekilde kapsayan hayvansal gıdaların bol miktarda yer aldığı beslenme rejimleri ile sağlanabilmektedir.
Dolayısıyla daha güçlü ve daha zeki insanlar yetiştirebilmek için daha fazla hayvansal gıda tüketilmesine önem vermek durumundayız.
DÜNYADA VE ÜLKEMİZDE HAYVANSAL GIDA TÜKETİMİ
Ülkemizde fert başına yılda 120 adet yumurta ve yalnızca 6 kg tavuk eti tüketildiği halde A.B.D. de 250 yumurta ve 40 kg tavuk eti tüketilmektedir. Ortadoğu'da küçücük bir ülke olan İsrail'de kişi başına yılda 350 yumurta ve 50 kg kadar tavuk eti tüketilmektedir. İsrailliler yetiştirmiş oldukları eğitim seviyesi yüksek gençlik ve değerli bilim adamları sayesinde sağladıkları gelişmeler yoluyla dünya siyasetinde önemli bir ağırlığa ulaşmışlardır. Bugün dünyada teknolojik gelişme ve sanayileşmede ulaşmış olduğu seviye ile baş edilemeyen en önemli ülke olan JAPONYA'da 80 kg gibi oldukça yüksek balık eti tüketimine rağmen yılda fert başına 20 kg kadar tavuk eti ve 350 kadar yumurta tüketilmektedir.
Görüldüğü üzere ulusal düzeyde ve uluslararası düzeyde başarılı ülkelerin beslenme alışkanlıkları da daha fazla hayvansal gıda tüketimine yönelik olmakta ve bu sayede beyin gücü yüksek sağlıklı nesiller yetiştirilmektedir.
TAVUK ETİ VE YUMURTA UCUZ GIDALARDAN MIDIR?
Tavuk eti ve yumurta son derece besleyici gıdalar olduğu gibi bol, hızlı ve ekonomik bir şekilde üretilebilmeleri nedeniyle de oldukça ucuz gıdalar olmaktadır. Örneğin 1 Iitre süt tüketildiğinde 35 gr protein alınmış olmaktadır. Aynı miktar protein 5 yumurta veya 175 gr. tavuk eti tüketilerek sağlanabilmektedir. Basit bir hesapla yumurta ve tavuk etinin ülkemizde, fiyatı çok düşük olan süte göre bile, daha ucuz olduğu görülecektir.
Gerçekten de, tavukçuluk dünya genelinde çok hızlı bir gelişme göstermiş olup, bugün tavukçuluk denilince akla endüstriyel bir faaliyet gelmektedir. Örneğin bugün her biri 25-30 bin broiler (kasaplık piliç), kapasiteli, yemlemesi, sulaması, aydınlatması, havalandırması otomatik ve bilgisayar sistemleri ile, idare binasından kontrol edilebilen 4 kümesin bulunduğu 100-120 bin kapasiteli bir işletme tek bir bakıcı tarafından yönetilebilmektedir. Aynı şekilde otomatik sistemlerle donatılmış 120.000 yumurta tavuğu kapasiteli bir kümes de tek bir işçi tarafından sevk ve idare edilebilmektedir.
Görüldüğü üzere tavukçuluk çok hızlı, çok bol ve çok verimli bir şekilde hayvansal ürünler üretimi sağlayan, önemli bir hayvancılık koludur.
Tavukçuluğun ortaya koyduğu genel avantajlar nedeniyle, dünya genelinde yumurta üretimi önemli ölçülerde artmaktadır. Gelişmiş ülkelerde 250-300 yumurta düzeyinde sabitleşen yumurta tüketimlerine karşılık, gelişmekte olan ülkelerde çok hızlı artışlar planlanmaktadır. 1 milyar 100 milyona ulaşan dev nüfusuna rağmen ÇİN, 1987 yılında 57 adet olan kişi başına yıllık yumurta tüketimini 1990 yılında 80'e ulaştırmış ve 2000 yılı için de 160'a ulaşmayı hedeflemiş bulunmaktadır. Aynı şekilde çok yüksek tavuk eti yıllık tüketim düzeyine sahip olmasına rağmen A.B.D. 1990 yılında 32 kg olan tavuk eti tüketimini 2000 yılında 57 kg'a çıkarmayı hedeflemektedir.
Resim 5. Gelişmiş ve gelişmekte olan tüm ülkeler tavuk eti ve yumurta tüketiminde daha büyük hedeflere yönelmektedirler.
YEM KAYNAKLARININ HAYVANSAL ÜRÜNLERE DÖNÜŞTÜRÜLMESİNDE TAVUKÇULUĞUN VE DİĞER HAYVANCILIK KOLLARININ DURUMU NEDİR?
Üretilen yem kaynakları, en kolay, en hızlı ve en ekonomik bir şekilde tavukçuluk yapılarak hayvansal ürünlere çevrilebilmektedir. Aşağıdaki tablo değerleri incelendiğinde, hayvansal protein üretiminde en etkili hayvancılık faaliyetlerinin yumurta tavukçuluğu ve kasaplık piliç yetiştiriciliği olduğu görülmektedir. Çünkü 1 kg saf hayvansal protein üretimi için kasaplık piliç yetiştiriciliğinde 21.5 kg, sığır yetiştiriciliğinde yaklaşık 100 kg, domuz yetiştiriciliğinde 69 kg, hindi yetiştiriciliğinde 22.2 kg ve yumurta üretiminde sadece 19 kg yem tüketilmesi gerekmektedir.
Tablo: Çeşitli hayvanlarda 1 kg hayvansal protein üretimi için kullanılan yem miktarları.
Hayvan |
1 kg canlı ağırlık ür. % |
Kesim randımanı % |
Toplam Yenilebilir % kısım |
Protein (%) Kes. Tem. Ağ. |
Canlı Ağırlık % |
1 kg et üretimi için gereken yem miktarı (kg) |
1 kg protein üretimi için gereken yem miktarı |
Tavuk Broiler |
2 |
73 |
50 |
18.6 |
9.3 |
4 |
21.5 |
Sığır 1. sınıf |
8 |
60 |
51 |
16.5 |
8.4 |
15.7 |
95 |
Domuz |
4 |
72 |
57 |
10.2 |
5.8 |
7 |
69 |
Hindi |
2.6 |
80 |
58 |
20.1 |
11.7 |
4.5 |
22.2 |
Yumurta tavuğu |
|
|
|
|
12 |
2.3 |
19.1 |
Bugün bütün dünyada hızlı ve ekonomik bir şekilde hayvansal protein üretimi, ancak yumurta ve tavuk eti üretimi yoluyla tavukçuluk yapılarak sağlanabilmekte olduğundan ülkemizde de yumurta ve tavuk eti üretimine ve tüketimine özel bir önem verilmesi zorunludur. Ülkemizin genel hayvancılık politikası da bu yönde olup, bu sayede tavukçuluğumuzda önemli gelişmeler gözlenmektedir.
TAVUK ETİ VE YUMURTA TÜKETİMİ ÖZENDİRİLMELİDİR
Tavukçuluk uzmanları yumurta ve tavuk etini gerek besleyici değerlerinin çok yüksek olması ve gerekse üretimlerinin hızla artması nedeniyle çağın besini olarak tanımlamaktadırlar. Biraz fantezi gibi de gelse tavukçular "YUMURTANIN İÇİ SARI VE AK TÜKETENLERİN ZEKASI PARLAK, AÇ İSTERSEN BAK" demektedirler. Böyle düşünüldüğünde yumurtayı kırıp baktığımızda içinin gerçekten cezbedici ak ve beyazı gibi, tüketen çocuklarımızın beyinlerinin parlaklaştığını kabul edebildiğimizde sağlık ve başarı açısından çok şeyler kazanacağımız muhakkaktır. Anadolu'da hep bir kişi bir işi başarmakta zorladığında veya başaramadığında "Sen o işi becerebilmek için 40 tekne ekmek yemen gerekir" denilir. Ancak günümüzde kaliteli ve dengeli beslenme, daha çok hayvansal protein tüketilerek sağlanabildiği anlaşılmış olduğundan bu eski deyişi "sen o işi becerebilmen için 40 viyol yumurta yemen gerekir" şeklinde değiştirmekte fayda olduğu şüphesizdir.
Resim 6. Yem kaynakları tavuk eti ve yumurta üretimiyle en ekonomik ve hızlı biçimde hayvansal gıdalara çevrilebilmektedir.
Gıda uzmanları da hayvansal gıdaların beslenmedeki önemini anlatabilmek için "ET YİYEN ULUSLAR", OT YİYEN ULUSLARI HER ZAMAN YÖNETMİŞLERDİR" demektedirler. Dolayısıyla, ulusumuzun yurt içinde ve yurt dışında başarılı olabilmesi için beyin gücümüzü artırmaya ve bu nedenle de bol ve ucuz bir şekilde üretilebilen tavuk eti ve yumurta tüketimini yükseltmeye özenle dikkat göstermemizde var olan büyük faydalar asla unutulmamalıdır.
Peki ama, sağlık, mutluluk ve başarımızı bu kadar çok etkilediği ve ayrıca bol ve ucuz bir şekilde üretilebildiği halde, neden ülkemizde daha fazla süt yumurta ve tavuk eti tüketilmemektedir. Gerçekten de bu durumun üzerinde önemle durmamız gerekmektedir.
ÜLKEMİZDE YUMURTA VE TAVUK ETİ NEDEN İSTENİLEN DÜZEYDE TÜKETİLMİYOR?
Tüketimdeki düşüklüğün ana nedeni, halkın geleneksel tüketim alışkanlıklarının yeterince hızlı bir şekilde değiştirilememesidir. Hayvansal protein tüketiminin sağlık, mutluluk ve başarımıza etkisi bütün insanlarımıza yeterince öğretilmedikçe bu yöndeki gelişmeler yavaş kalmaktadır. Dolayısıyla, halkımıza kaliteli ve dengeli beslenmenin önemi iyice öğretilmeli ve en ucuz yoldan kaliteli beslenebilmek açısından daha fazla süt, yumurta ve tavuk eti tüketmemiz gerektiği konusunda herkes bilgilendirilmelidir. Bu yöndeki bilinçlendirmeler ilkokuldaki beslenme saatlerinde başlanılmalı ve orta öğrenim süresince devam edilmelidir. Ayrıca radyo ve televizyonlarda da eğitim ve reklam programları aracılığıyla halkımıza çağın besini dediğimiz yumurta ve tavuk eti gibi gıdaların daha iyi bir şekilde tanıtılması yararlı görülmektedir.
YUMURTA VE TAVUK ETİ ALIRKEN NERELERE DİKKAT EDİLMELİDİR?
Tüketicilerin yumurta ve tavuk eti satın alırken dikkat etmeleri gereken bazı hususlar vardır. Bu hususları uzmanlar şu şekilde açıklamaktadırlar.
Yumurta tüketimi yönüyle:
1. Yumurta taze olarak tüketilmelidir. Yumurtanın tazeliği, üretiminden sonra geçen süre ve saklama koşulları ile ilgilidir. Yumurta 10-20 °C arasında muhafaza edilerek 20 gün içerisinde tüketiciye satılmış ise taze olarak kabul edilir. Ancak çok taze olarak satılan yumurtalar için bu süre 7-10 gündür. Yumurtaların genel olarak 20 C°’yi geçmeyen oda koşullarında muhafazası halinde üretiminden itibaren 30 gün içerisinde tüketilmiş olması önerilir. 4 °C'lik buzdolabı koşullarında evde saklanan yumurtalar için bu süre çok daha uzun olabilir, ancak 2 ayı geçilmemesi tavsiye olunur.
Resim 7. Yumurtalar günlük olarak makinelerde tasnif edilip ambalajlanmaktadır.
2. Yumurtaların tazeliğinden emin olabilmek için satın alınan yumurtanın üretim tarihinin ambalajında belirtilmiş olmasına dikkat gösterilmelidir.
3. Satın alınan yumurtaların tazeliği en iyi şekilde kırıldığında anlaşılır. Kırılan yumurtalarda hava boşluğu derin değil ve ak ile sarı yüksek bir durumda ise yumurta taze demektir. Aynı şekilde taze yumurtalar bir tabak üzerinde kırıldığında akın tabak üzerinde kapladığı alan tazeliğini kısmen kaybetmiş yumurtalara göre daha az olmaktadır.
4. Satın alınan yumurtaların kabuğu temiz olup, kırık ve çatlak olmamalıdır. Kırık ve çatlak yumurtalar daha çabuk bir şekilde kalite kaybına uğrarlar.
5. Zaman zaman yumurtaların bakkal ve marketlerin önünde güneş altında kalacak şekilde pazarlandıkları görülmektedir. Bu tip yumurtalar yerine süper marketlerde olduğu gibi, raflarda veya soğutucular içerisinde satışa arz edilen yumurtalar tercih edilmelidir.
Resim 8. Satın alınan yumurtaların taze ve kaliteli olmasına dikkat edilmelidir.
6. Yumurta satın alınırken kolesterol korkusu yerine sağlanacak beyin gücü artışı düşünülmelidir. Ayrıca evdeki yumurtalar tükendikçe içimiz rahatlamalı ve çocuklarımızın sağlıklı ve başarılı olabilmesi için onlara en önemli gıdaları temin ettiğimizi bilerek huzur duymalıyız.
7. Yumurtanın kolesterolce zengin bir gıda olması nedeniyle yaşlı kişilerin yumurta tüketimlerini azalttıklarını görmekteyiz. Halbuki yumurta kolesterolünün 2/3'ü faydalı kolesterol tipinde olduğu gibi yumurta yiyen kişilerde kan kolesterol seviyesi önemli ölçüde artmamaktadır. Bu nedenlerle A.B.D. Kalp Derneği haftada yetişkinlerde kişi başına yumurta tüketimi için 4 yumurta önermektedir. Kaldı ki kalp ve damar hastalıkları yönüyle önem sırası itibariyle etkili olan faktörler.
a- Aşırı yemek ve şişmanlık
b- Yüksek tansiyon
c- Sigara içmek
d- Hareketsizlik,
e- Kolesterol şeklinde sıralanmakta olup, kolesterol en son sırada gelmektedir.
8. Dolayısıyla, üretim tarihi belirtilmiş, 10-20 C'ler arasında muhafaza edilen, kaynağı belli yani belli bir markası bulunan yumurtalardan kendimiz ve çocuklarımız için bol miktarlarda satın alıp tüketmemizde büyük faydalar vardır.
Tavuk eti tüketimi yönüyle
1. Tavuk eti yağsız, proteince zengin ve liflerinin kısa oluşu nedeniyle çiğnenmesi ve hazmı kolay olan bir gıda olup, ucuzluğu sayesinde bol miktarda tüketilebilecek yegane et kaynağıdır.
2. İsrail'de hali hazırda kişi başına yılda 50 kg'ı aşan miktarlarda kanatlı eti tüketildiği ve A.B.D. de 1990 yılında 32 kg olan kişi başına yıllık tüketimin 2000 yılında 57 kg'a çıkarılacağı düşünüldüğünde 21. yüzyılın tercih edilen etinin tavuk eti olacağı görülmektedir.
3. Tavuk eti satın alan tüketicinin dikkat etmesi gereken ilk husus, etin bir markaya sahip firma tarafından üretilmiş olması gerekir. Marka üreticinin ürettiği ürünün kalitesine güvendiğinin en önemli işaretidir.
4. Tavuk ambalajında üretim ve son kullanma tarihi belirtilmelidir. Ürettiği ürüne bir marka verebilen üretici, onu kesimhanede gerektiği kadar soğuttuktan sonra ambalajlar ve ambalajda son kullanma tarihi ile saklama koşullarını da belirterek soğuk zinciri kırmadan süpermarket ve marketlere naklederek kaliteyi korumaya azami özen gösterir.
5. Belli bir markayla tavuk eti pazarlayan firmalar, kesimden önce sürülerin sağlık durumunu titizlikli takip eder ve veteriner onayı da böyle sağlanmış olur.
6. Bu nedenle tüketiciler, iyi bir şekilde temizlenmiş, soğutulmuş, üzerinde tüy, kan oturması, deri ve kemiklerde yırtık ve kırık olmayan göğüs ve butları dolgun tavuk karkaslarını markalı poşetlerle pazarlayan firmaların tavuklarını tercih etmeli ve ailece ekmek yer gibi tavuk eti yenilmesinden büyük bir huzur duymalıdır.
4. Tavuk ambalajında üretim ve son kullanma tarihi belirtilmelidir. Ürettiği ürüne bir marka verebilen üretici, onu kesimhanede gerektiği kadar soğuttuktan sonra ambalajlar ve ambalajda son kullanma tarihi ile saklama koşullarını da belirterek soğuk zinciri kırmadan süpermarket ve marketlere naklederek kaliteyi korumaya azami özen gösterir.
5. Belli bir markayla tavuk eti pazarlayan firmalar, kesimden önce sürülerin sağlık durumunu titizlikli takip eder ve veteriner onayı da böyle sağlanmış olur.
6. Bu nedenle tüketiciler, iyi bir şekilde temizlenmiş, soğutulmuş, üzerinde tüy, kan oturması, deri ve kemiklerde yırtık ve kırık olmayan göğüs ve butları dolgun tavuk karkaslarını markalı poşetlerle pazarlayan firmaların tavuklarını tercih etmeli ve ailece ekmek yer gibi tavuk eti yenilmesinden büyük bir huzur duymalıdır.
DÜNYA GENELİNDE TAVUK ETİ TÜKETİMİ GİDEREK ARTMAKTADIR
Dünya genelinde kırmızı et tüketiminde kısmi bir düşüş vardır. Nitekim 1980 yılında kişi başına 9.3 kg sığır eti tüketimi 1990 yılında 8.3 kg'a gerilemiştir. Bu durum kısmen sağlık gerekçeleri ile hayvansal yağ tüketimini sınırlama eğiliminden kısmen nüfus artışına rağmen kırmızı et üretiminin artırılamamasından ve kısmen de hızla gelişen fast food tüketiminde tavuk etinin daha uygun olmasının bir neticesidir.
Bilindiği üzere kırmızı etlerde kalitenin yüksek olması için yağın et lifleri arasında dağılmış olması gerekir. Aksi taktirde etin çiğnenmesi zorlaştığı gibi lezzetli de olmaz. Halbuki günümüzde insanlar, kilo almak endişesiyle yağsız yemeyi tercih etmektedirler. Diğer taraftan tavuk etinin yağı derisinde olduğundan, derisini yemeksizin tavuk eti tüketildiğinde % 1-3 gibi son derece düşük yağlı et tüketilebilmektedir. Bu nedenle daha sağlıklı olması, hızlı bir şekilde bol ve ekonomik olarak üretilebilmesi nedeniyle bütün dünyada tavuk eti üretimi ve tüketimi çok hızlı bir şekilde artmaktadır.
Kısaca özetleyecek olur isek; insanların daha sağlıklı, mutlu ve başarılı olabilmeleri için kaliteli ve dengeli beslenmeleri şarttır. Ancak bu sayede insanlar güçlü bir fiziki yapıda olabilmekte ve başarıyı elde edebilmektedirler. Günümüzde kaliteli ve dengeli beslenme, en kolay ve ucuz bir şekilde bol miktarda yumurta ve tavuk eti tüketilerek sağlanmaktadır.
Dileğimiz gençlerimizin her gün kahvaltıda 1 bardak süt ve 1 yumurta yiyerek ve her gün çeşitli şekillerde pişirilmiş tavuk etini ekmek yer gibi tüketerek gizli hazine dediğimiz beyin güçlerini yükseltmeleri ve ülkemize daha iyi hizmet edebilme imkanına ömür boyu sağlıklı bir şekilde sahip olmalarıdır.
Resim 9. Milyonlarca tavuk modern makinelerde el değmeden kesilip temizlenerek üreticinin hizmetine sunulmaktadır.
Kısaca özetleyecek olur isek; insanların daha sağlıklı, mutlu ve başarılı olabilmeleri için kaliteli ve dengeli beslenmeleri şarttır. Ancak bu sayede insanlar güçlü bir fiziki yapıda olabilmekte ve başarıyı elde edebilmektedirler. Günümüzde kaliteli ve dengeli beslenme, en kolay ve ucuz bir şekilde bol miktarda yumurta ve tavuk eti tüketilerek sağlanmaktadır.
Dileğimiz gençlerimizin her gün kahvaltıda 1 bardak süt ve 1 yumurta yiyerek ve her gün çeşitli şekillerde pişirilmiş tavuk etini ekmek yer gibi tüketerek gizli hazine dediğimiz beyin güçlerini yükseltmeleri ve ülkemize daha iyi hizmet edebilme imkanına ömür boyu sağlıklı bir şekilde sahip olmalarıdır.